ONENIGHEID

Als verschil van mening lelijk wordt

We zijn het geregeld met elkaar oneens, zelfs over harde feiten – hoe je ze interpreteert, waar je ze mee vergelijkt en of alternatieve feiten ertoe doen. Ieder ziet zijn eigen visie op de werkelijkheid als een betrouwbare afspiegeling van de werkelijkheid ‘daar buiten’.

Bij al onze meningen en opvattingen gaan we er vanuit dat we het zo zien omdat het zo ís. Als een ander het anders ziet, moet dat dus wel komen door een gebrek of vertekening van die ander. Logisch, want als we zouden aannemen dat het gebrek bij onszelf zit, zouden we tot een andere mening komen. We hebben onze meningen juist omdat we denken dat ze kloppen. Als we dat niet dachten hadden we wel een andere mening. Het kan dus niet anders dan dat iemand met een andere visie iets over het hoofd ziet. Die is bijvoorbeeld slecht geïnformeerd, of dom, vooringenomen, partijdig, of wordt beïnvloed door eigenbelang of door een persoonlijke ervaring.

Als gevolg van dit beeld is het bij een verschil van inzicht vaak moeilijk er samen uit te komen, nog los van de ego-gedreven wens om hoe dan ook gelijk te hebben. Als die ander zo vooringenomen of onwetend is, heeft het geen zin om samen om de tafel te gaan zitten, relevante informatie of argumenten uit te wisselen, je standpunt uit te leggen, om te kijken of je tot overeenstemming kunt komen. Immers, met die ander valt niet te praten.

Zie je de ander als partijdig en vooringenomen, dan zul je de oplossing eerder zoeken in strijd en strategie. Bijvoorbeeld een autoriteit erbij halen. Of medestanders zoeken, of met veel bombarie roepen dat je de meerderheid aan jouw kant hebt, en dat de ander dus beter kan inbinden als hij niet heel raar wil overkomen. De ander in diskrediet brengen (“hij speelt een vies spelletje”) of de oorzaak van zijn visie aan een persoonlijk gebrek wijten (“hij reageerde toen ook zo gevoelig, misschien een hang-up”) zodat zijn standpunt minder geloofwaardig wordt.

Hoewel dit gedrag het meest zinnige lijkt wat je kunt doen bij iemand met wie niet te praten valt, betalen we er een prijs voor. Het heeft tot gevolg dat we door de opponent worden gezien als vooringenomen en subjectief, zo lieten sociaal-psychologen zien in een reeks experimenten. Ook dat is logisch, vanuit die ander bekeken: als je dit soort trucs nodig hebt om je gelijk te halen, dan hoor je niet tot redelijke, open-minded mensen. Dan heb je je vastgeklampt aan een hopeloze zaak. En dus zal die ander ook weer geneigd zijn de oplossing te zoeken in strijd en stategie. Zo ontstaat de welbekende spiraal van escalerend conflict en gaat ook ons deel van de wereld er steeds meer uitzien als een strijdtoneel.

Om dit te voorkomen, moet je terug naar het begin. Zodra je gaat zien dat jouw visie ook maar een gevolg is van jouw verwachtingen, ervaringen, verlangens, angsten, doelen en behoeftes, geeft dat een zee van ruimte. Er hoeft er maar één de wijste te zijn, want hiermee doorbreek je de spiraal. Je komt over als redelijk en als iemand bij wie het de moeite loont samen te werken, te overleggen en ideeën uit te wisselen.